HET DOORZIEN VAN ONZE VERHALEN
De Bloem is een sjabloon. De Bloem kan over alles in je leven heen gelegd worden om zo het grote plaatje te gaan zien en helderheid en transparantie te verkrijgen. Je kunt De Bloem leggen over wat mooi en goed is, over de knopen waarin je verstrikt bent geraakt en over trauma’s die je hebt opgelopen.
Als je in de war bent (…) gebruik dan De Bloem als sjabloon. Op die manier kun je je denken, je emoties, en de uitwerking daarvan op je lichaam van elkaar onderscheiden als de drie bloemblaadjes, en er zo een ordening in aanbrengen. Dat op zich geeft al rust en overzicht. En vooral: het hart van de Bloem wordt zichtbaar. Je kunt hierdoor op een eenvoudige manier je zelf weer terugvinden, en van daaruit de regie over je leven, die je ontglipt was, terugpakken.[1]
De Bloem kun je leggen over alle verhalen die jij gelooft en die andere mensen geloven. Verhalen over het leven, de dood de wereld. Ik denk daarbij aan religies, paradigma’s, wereld- en mensbeelden, geloofsovertuigingen, meditatie-richtingen en therapeutische en coaching- methoden. De Bloem is dat alles niet. Ze is ook geen vorm van zelfhulp. De Bloem is een eenvoudig ordeningsprincipe, waardoor je de werkelijkheid – dat-was-is – weer helder gaat zien.
Er zijn ongelofelijk veel verhalen waarmee ons denken de gebeurtenissen in ons leven, de situaties waarin we belanden, en uiteindelijk het leven en de dood zelf, probeert begrijpelijk te maken voor onze persoonlijkheid.
Het ontstaan van onze verhalen
Telkens als er iets plaats vindt in ons leven zitten we, voordat we het beseffen, in ons denken, dat er een verklaring voor zoekt. En dat doet het door die gebeurtenis te interpreteren met behulp van overtuigingen die zij toch al gelooft.
De gebeurtenissen in het leven van de personen die aan de wieg van grote religies stonden, zoals de Boeddha, Jezus en de profeet Mohammed, waren nog geen verhalen. Het waren ingrijpende persoonlijke belevingen. Siddharta Gautama zat onder de Boddhiboom toen hij zijn verlichtingservaring had; Jezus van Nazareth werd gedoopt in de Jordaan door de profeet Elia en de hemel ging open; en Muḥammad ibnʿAbdullāh zag de aartsengel Gabriël hoorde de stem van God in de grot van Hira. Iedereen die wel eens een intense ervaring heeft doorgemaakt[2], zal weten, dat niemand je kan vertellen dat je dat niét hebt beleefd. Je ‘weet’ dat het ‘waar’ is (waarbij ‘weten’ en ‘waar’ niet cognitief maar intuïtief te verstaan zijn).[3] Op een voor het denken onbegrijpelijke wijze is men dan diepgaand verbonden met zichzelf, met de ander, met het grote mysterie van zijn en niet-zijn. De kenmerken van deze belevingen zijn altijd: liefde, verbinding, eenheid en vrede.
En pas daarna ontstaan de verhalen. Ze ontstaan doordat het denken van mensen (volgelingen), die deze gebeurtenis niet zelf hebben meegemaakt, ermee aan de haal gaat, ondanks hun goede bedoelingen. Hun persoonlijkheden gaan de gebeurtenissen interpreteren en er verklarende verhalen aan vastknopen. Zo ontstaan er ‘geloven’ in ‘waarheden’, in principes, in dogma’s – zaken die je zou móeten geloven met je denken, in plaats van te vertrouwen op het in liefde ‘weten’ van je hart. De gevolgen van dit soort geloven zijn altijd angst, strijd, scheiding en oorlog.
Ook in het klein gaat het zo. Je maakt iets ergs mee. Je partner gaat weg. En je verhaal daarbij is: ‘ik word in de steek gelaten’. Elk verhaal begint met zo’n eerste-generatie zin. Op het moment dat je die eerste zingelooft, bén je al weg. Letterlijk: je bent weg uit je hart. En dan ga je onherroepelijk je verhaal uitbreiden. Je haalt er herinneringen uit het verleden bij – je vader, die jou verliet toen je klein was, je beste vriend, die plotseling uit je leven verdween. En het verhaal wordt: ‘ik word altíjd in de steek gelaten’. En zo gaat het verder, het drama wordt groter en groter:’ wat is er mis met mij? – waarom doe ik het nooit goed? -ik ben het kennelijk niet waard dat iemand van mij houdt – uiteindelijk ben ik altijd weer alleen – wat is het leven nog waard? – niemand zal mij missen…’.
Of je hebt een verschil van mening met iemand. Op zich is daar niets mis mee. Je kijkt gewoon verschillend tegen iets aan. Maar dan komt het verhaal: ‘zij luistert niet echt naar mij, anders zou zij het wel inzien’ (ons eigen standpunt lijkt onszelf altijd het meest logische, het meeste ‘waar’). En dan merk je dat hoe meer je haar wilt overtuigen, hoe minder het werkt. Dus de vervolgverhalen worden geboren: ‘zij wíl mij niet begrijpen, ze gaat alleen maar van zichzelf uit, zo egoïstisch – hoe kon ik ooit geloven dat zij mijn vriendin was? – ik ben zo teleurgesteld in haar, ze heeft me diep gekwetst’ En het einddrama is deze conclusie: ‘het is maar beter om de vriendschap te beëindigen, want stel je voor dat het weer gebeurt…ik wil nooit meer zo gekwetst worden.
De Bloem = het doorzien van onze verhalen
Leg nu De Bloem eens over één van deze voorbeelden of over een voorbeeld van jezelf. Kies er maar een uit, waar jij op deze manier naar wilt kijken. Leun achterover, adem uit, kom thuis in je zelf, in je hart. Neem de tijd daarvoor. Het is het waard. En als je voelt dat er een bepaalde rust is in je, een zekere stilte en helderheid, kijk dan nog eens. Kijk vanuit de waarnemerspositie van je hart opnieuw naar dit verhaal dat jouw persoonlijkheid zo vurig gelooft. Kan je het al zien als verhaal? Kan je zien hoe het groeide en groeide? Kan je zien hoe je denken zich verbond met je emoties, waardoor het drama steeds grotere vormen aan ging nemen?
Kijk nog eens goed. Kan je ook de ruimte óm je verhaal heen zien? Stel je voor dat je van een geruime afstand of vanaf een grote hoogte het hele gebied rond je verhaal waarneemt, inclusief het standpunt van de ander of van anderen. Stel je voor dat je een helicopterview hebt. Kan je alles overzien? Vertraag maar, kijk nog eens. Alleen maar zien. Zien-wat-is. Je hoeft het er niet mee eens te zijn. Dat hoef je je niet eens af te vragen, want daar gaat het hier niet om. Dit gaat niet over jouw persoonlijkheid of over die van de ander, dit gaat over het totaalbeeld, dat alles en allen omvat. Kan je nu ook de relativiteit van het ‘gelijk’ van jouw persoonlijkheid waarnemen? Als dat zo is, dan kan je misschien opmerken dat daarmee je teleurstelling en je gekwetstheid als vanzelf wat zachter worden en misschien wel een beetje wegsmelten.
Zien-wat-is ís helend. Je verhaal automatisch blijven geloven is lijden. Blijf maar waarnemen, geef het niet te gauw op. En als het nog niet gaat, doe het opnieuw, en nog eens, en nog eens. Heb geduld. Oefening baart kunst. Gun jezelf de tijd, geef jezelf de ruimte, om helemaal helder te worden, om vanuit je hart het geheel te overzien – en om dán pas te handelen.
Kun je wachten tot de modder zakt,
het water helder wordt?
Kun je in stilte verwijlen,
totdat je juiste handeling vanuit zichzelf
ontstaat?[4]
[1] Eva Wolf, De Bloem (2022), blz. 61.
[2] Zo heeft Byro Katie (www.thework.com), een van mijn leraren, haar levensveranderende realisatie beleefd toen ze in diepe wanhoop was en er een kakkerlak over haar been kroop. Zie voor mijn eigen belevingen De Bloem blz. 31, 34 en 79.
[3] Neem bijvoorbeeld hevig verliefd zijn.
[4] Citaat uit de Tao Te Tjing