Mijn kleinzoon Bram is vijftien en topsporter. Hij is geselecteerd als jeugdkeeper door FC Volendam. Door blessureleed en een paar andere oorzaken raakte hij overspannen en burn-out[1]. Hij belandde in een dip omdat hij bang was zijn droom van professionele voetballer niet te kunnen verwezenlijken. Zijn schouders zakten nog verder in dan gewoonlijk… En zo kwam hij bij oma terecht.
Ik leerde hem om De Bloem als sjabloon te leggen over zijn eigen leven.[2] Hij kreeg oefeningen, onder andere ‘de hart-opener’[3], om via zijn lichaam zich zelf weer te ervaren. En we voerden regelmatig korte en diepgaande gesprekken.
Op een gegeven moment kwam Bram bij mij met een vraag over doodgaan. “Oma, wat gebeurt er met het lichaam, met de mens als je doodgaat? Hoe sta jij daarin, wat geloof jij?” Ik had een ingeving en pakte het lege colaflesje dat hij op zijn tafel had staan. ‘Kijk, dit flesje is jouw persoonlijkheid. Het staat voor je lichaam, je emoties en je denken – de drie bloemblaadjes. Dit flesje kan niet bestaan zonder de leegte erin en er omheen. Zie je dat? Als er geen leegte was, zou er geen flesje zijn.”[4]
Daar had hij even tijd voor nodig. Hij keek en keek – en toen zag hij het. Toen het kwartje gevallen was kon ik verder gaan: “Die leegte – dat is wie jij in wezen bent: het hart van jouw bloem. Dat is je intuïtie, je innerlijke stem, of hoe je het ook maar wilt noemen. Je kunt die leegte niet zien, niet ruiken, niet horen, niet voelen en niet pakken. Je kunt haar wel beleven. Want diep in je hart ‘weet’ je, dat het flesje alleen maar bestaat bij gratie van de leegte. Nou, met jouw conceptie ontstond jouw flesje. En nu, tijdens je leven, ben jij én die leegte én jouw flesje. Zoals je flesje ontstond tijdens jouw conceptie en vorm kreeg in de negen maanden daarna, zo zal het ook vergaan tijdens het proces van jouw doodgaan. En die leegte – dat is ‘wie’ jij was vóór je geboorte en ‘wie’ je zal zijn ná je dood – alleen maar leegte.”
Het was even stil. Ik zag hoe hij alles in zich opnam en het zowel snapte als nog niet kon bevatten. En dat snapte ík weer heel goed, want ik had er zelf een heel leven voor nodig gehad om dit inzicht diep door te laten dringen. En ik ben er nóg mee bezig…
Een volgende keer zal ik hem van mijn inzicht vertellen dat deze leegte niet iets is om bang voor te zijn, zoals ik dat zelf vroeger was. Want ik had geleerd dat leegte iets donkers en engs is, dat ten koste van alles vermeden moet worden. Ik zal hem laten voelen dit een gevulde leegte is. Een leegte die sprankelt, leeft, energie is, en licht. En ik zal hem vertellen van de paradox dat ook het flesje leegte is en leegte het flesje.[5] Maar niet alles tegelijk. You don’t need to see the whole staircase to take the first step.[6]
Ik zette het flesje weer terug op de tafel en gaf Bram een kus. En ik wist: een colaflesje zou voor ons allebei nooit meer alleen maar een colaflesje zijn.
Als de kruik, die het licht bevat, breekt, Waar gaat het licht dan naartoe? [7]
- [1] Ik vind ‘overspannen’ een passend woord: de zenuwen zijn over-gespannen, dat is alles, niet meer en niet minder. En zo is het ook met burn-out: je bent opgebrand, er dreigt gevaar want je energie-accu staat op de reservestand.
- [2] Zie Blog 5, De Bloem als Sjabloon
- [3] Je ligt op een deken op de grond met een grote handdoek, stijf opgerold, vlak onder je schouderbladen, en je armen naast je gespreid als een cactus: _|. Laat je zelf in je lichaam zakken. Geef je helemaal over aan de grond die je draagt. Ervaar je adem en voel hoe je longen zich verwijden. Voel ook hoe je hart alle ruimte krijgt om zich te openen. Blijf zo vijf minuten liggen in aandacht voor je lichaam, je adem en je hart.
- [4] Zie Eva Wolf, De Bloem (2022), hst 14.1 en 14.2.
- [5] ‘Vorm is leegte, leegte is vorm’. Dit is de essentie van de Hartsutra, een van de kerngeschriften van het Boeddhisme.
- [6] `’Je hoeft niet de hele trap te zien om de eerste stap te nemen.’ Martin Luther King jr.
- [7] Bron mij onbekend.