There can be no peace on earth als long as there is war in love.[1]
Het thema van onze retraite van dinsdag 8 tot en met vrijdag 11 april 2025 in Zen Centrum de Noorderpoort in Wapserveen is ‘vrije liefde’. Ik heb gemerkt dat dit mensen wat afschrikt, omdat vrije liefde bijna altijd geassocieerd wordt met polyamorie en ander vormen van non-monogamie. Zo schrijft een cliënt me: “Ik weet niet of ik mee ga doen want ik ben er wat huiverig voor om mijn overtuiging over liefde te onderzoeken, net nu mijn relatie in rustiger vaarwater is beland.” Op mijn beurt schrik ik weer een beetje van dit misverstand, hoewel ik beter zou moeten weten na veertig jaar ervaring in het ontwarren van problemen rond liefde en seksualiteit.
Het is in wezen zo eenvoudig. Vrije liefde is niets anders dan liefde die stroomt, liefde die geen blokkades kent. Dat is alles. Vrije liefde is een ander woord voor de open liefde waarmee we geboren zijn – kijk maar in de ogen van kleine kinderen. Deze liefde is ons geboorterecht. Ze ligt in ons hart te wachten om aangeraakt te worden zodat ze tot bloei kan komen. Het is de niet-oordelende, liefdevolle vriendelijkheid waar de Dalai Lama het zo vaak over heeft.
In mijn boek schrijf ik: “Dit liefde-gevoel van het hart is iets heel anders dan de begrensde emotionele en romantische liefde die de persoonlijkheid kent. Die gewone huis-tuin-en keuken liefde is er een van tegenstellingen. Deze liefde kan omslaan in woede of zelfs haat als je gekwetst wordt. Grenzeloze liefde daarentegen is de stabiele toestand van het rusten in de aandacht van het hart, waarbij elk onderscheid verdwijnt. In deze liefde heb je lief, hoe de mensen en de omstandigheden ook mogen zijn.” En ik haal Etty Hillesum aan, die, voordat ze werd afgevoerd naar Auschwitz, in kamp Westerbork schreef:
Dit ervaar ik steeds weer in mezelf: er is geen enkel causaal verband tussen het gedrag van mensen en de liefde die je voor ze voelt. Die liefde is als een elementair gebed waaruit men leeft. [2]
Over deze liefde zal het gaan in onze retraite. Ik zie ernaar naar uit om die liefde daad-werkelijk samen te beleven. In de stilte van onze zit- en loop-meditaties, in ons zingen, bewegen en dansen, tijdens onze gesprekken, tijdens de maaltijden – de hele dag door.
Vrije liefde is actueler dan ooit. Gaza, Oekraïne… Inderdaad, er zal geen vrede in de wereld zijn zolang wij elkaar bestrijden, veroordelen en kwetsen – zogenaamd in de naam van de liefde.
Wees verstandig.
Maak jezelf tot een waterbekken
en niet tot een afwateringskanaal.
Kijk maar eens naar een afwateringskanaal,
dat loost het water onmiddellijk
zodra het binnenkomt.
Bij een waterbekken is dat anders.
Een waterbekken wacht
totdat het helemaal vol is –
dan pas begint het over te lopen.
Een waterbekken deelt uit van eigen volheid,
terwijl het zelf gevuld blijft.
Liefde vloeit over.
Ze houdt voor zichzelf
wat ze nodig heeft,
en wat ze heeft
wil ze in overvloed hebben
om rijk te kunnen zijn voor anderen.
Kijk naar de bron,
kijk naar de bron van het leven.
Laat eerst jezelf vullen.
Laat daarna wat de bron je nog meer geeft
overvloeien naar anderen.
Liefde stroomt over.
Je leeg laten lopen
is niet wat Liefde vraagt.
Voor wie kun je goed zijn
als je slecht bent voor jezelf?
Kijk naar de bron van het leven.
Vul eerst jezelf,
zoveel dat je overvloeit naar anderen.
Dan zal ik graag genieten
van jouw overvloed.[3]
[1] Motto van de peace- en eco-community Tamera in Portugal, waar ik vorig jaar een introductiecursus volgde.
[2] Eva Wolf, The Flower, 7.2
[3] Bernard van Clairvaux (1090-1153), Franse Cisterciënzer monnik, The Flower 7.3.