Er zijn twee soorten stilte.
Er is de stilte van de persoonlijkheid. Dat is de stilte van niet-praten. Die stilte voelt aan als ongemakkelijk. Op de Veluwe hebben we er een spreekwoord voor: ‘er gaat een dominee voorbij’. Want de persoonlijkheid wil praten, wil contact maken met de buitenwereld, met andere mensen. Dat is een levensnoodzaak. Zij bestaat namelijk pas als ze gespiegeld wordt in de ogen van de ander. Dan krijgt zij haar externe identiteit. En daarmee lijkt de vraag ‘wie ben ik?’ beantwoord. Want dan is zij ‘Eva, die deze retraite begeleidt’. En mijn denken gelooft dat zonder meer.
De tweede stilte is de grote stilte, die alles omvat, ook de persoonlijkheid en het niet-praten. Dat is de stilte van het hart. Die stilte is er altijd, maar omdat onze persoonlijkheid in haar gewoonte-aandacht buiten zichzelf zoekt naar antwoorden, naar erkenning, liefde en waardering, maakt ze zelden contact met deze stilte, die van binnen op haar ligt te wachten.
Om bij de tweede stilte te komen kunnen we niet anders dan bij de eerste stilte te beginnen, de stilte van onze persoonlijkheid. Dat is immers het enige instrument dat we hebben. Daarom zetten we tijdens deze retraite[1] ons lichaam stil in de energiehouding. We vertragen, doen alles zoveel mogelijk in verstilde aandacht. We laten onze telefoon en onze laptop links liggen. En we praten een groot gedeelte van de dag niet. Niet tijdens het ontbijt en de lunch, niet op de kamers met onze kamergenoten, niet in de sanitaire ruimtes die we delen, niet binnen en niet buiten. Ongemakkelijk, onwennig en frustrerend. Ons denken vraagt zich dan ook voortdurend af waarom dat allemaal zo nodig moet en het vindt tig redenen om tóch even te praten.
Eckhart Tolle (De kracht van het nu) zegt het zo:
Als ik bij mensen ben, ben ik een spirituele leraar. Dat is mijn functie, niet mijn ware identiteit. Op het moment dat ik alleen ben, ben ik niemand. Het is mijn diepste vreugde om niemand te zijn.Op het moment dat mensen mij verlaten ben ik geen spirituele leraar meer. Er is geen gevoel meer van externe identiteit. Ik ga gewoon dieper de stilte in. De plek waar ik het meest van houd is de stilte. Het is niet dat de stilte verloren gaat als ik praat of als ik lesgeef,omdat mijn woorden vanuit de stilte ontstaan Maar als ik alleen ben, is er alleen de stilte over. En daar houd ik zo van.
Om je een glimp te laten ervaren van wie je ten diepste bent – die sprankelende, levende stilte – maken we van deze retraite gebruik om onze persoonlijkheid er wat meer aan te laten wennen door vaker en langer stil te zijn dan gewoonlijk. Zodat ons denken, onze hele persoonlijkheid verstilt en wij als hele bloem, hart én bloemblaadjes, de stilte in volheid kunnen zijn.
Grijp daarom deze kans en luister diep naar de grote stilte in jezelf en om je heen. Vind je stilteplek. Kijk dieper dan het denken dat niet-praten als een verbod ervaart. Het is geen verbod, het is een uitnodiging. En ik wil je vragen deze uitnodiging van harte te aanvaarden. Vrede begint heel eenvoudig bij je mond houden en diep luisteren. Naar je zelf, naar de ander, naar je omgeving, naar de wereld, naar de kosmos en verder…
Want alleen door diep te luisteren vanuit deze stilte ontstaat de ware vrede. Vrede in jezelf, vrede in de wereld.
[1] Meditatie-plus retraite 28-31 augustus 2023 in De Hof van Kairos. De volgende retraites staan gepland voor 1-3 maart en 26-29 augustus 2024.